Czas płynie bardzo szybko i oto już dwa lata minęły od berlińskich warsztatów Eisenzeitliche Siedlungskeramik der Przeworsk-Kultur. Ich problematyka, która w założeniu organizatorów miała skupiać się wokół zagadnień związanych z wizerunkiem ceramiki młodszego okresu przedrzymskiego, nawiązującej do tzw. przeworskiego nurtu stylistycznego, w rezultacie ukazała skomplikowany obraz tradycji garncarskich tejże epoki. Prace badawcze, związane w znakomitej większości z wielkimi inwestycjami prowadzonymi ostatnimi czasy tak w Niemczech, jak i w Polsce, zaowocowały znaczącym przyrostem nowego materiału źródłowego. Pozyskane w ich trakcie bardzo liczne zbiory ceramiki, wniosły ze sobą nową jakość, nie do końca wpasowującą się w dotychczasowy wzór naszych wyobrażeń tyczących produkcji garncarskiej w okresie przedrzymskim. Wpływa na to niewątpliwie miał również fakt, że większość z omawianych zespołów stanowiły materiały osadowe, różniące się niewątpliwie od budujących dotychczasowe schematy rozwojowe form rejestrowanych w zespołach grobowych. Warsztaty berlińskie pokazały również, że systemy definiowania ówczesnych zjawisk ceramicznych, istniejące niezależnie w polskiej, niemieckiej, duńskiej czy czeskiej archeologii, nie zawsze przystają do siebie. Stało się to podstawą obserwacji, że nurty ceramiczne pojawiające się w młodszym okresie przedrzymskim na terenach środkowoeuropejskiego Barbaricum, wymykają się obecnie klasycznemu ich zdefiniowaniu i wychodzą tym samym poza pewne utarte na ich temat poglądy. Bardzo ważnym stwierdzeniem, które padło podczas spotkania berlińskiego, jest konstatacja, że na terenach Europy Środkowej w młodszym okresie przedrzymskim pojawia się pewien szeroko pojęty nurt stylistyczny, właściwy dla wszystkich tutejszych stref kulturowych. Zbliżony, acz niejednorodny lokalnymi odmiennościami. Wynikać on może z dość znacznej aktywności i mobilności ówczesnych społeczeństw, których przedstawiciele pokonując w swych wyprawach setki kilometrów, wchodzili w interakcje z innymi kręgami kulturowymi, przenosząc tam jednocześnie właściwie sobie podejście do ich stylistycznego uformowania. Czy to właśnie efektem takiego zjawiska jest dość masowe pojawianie się ostatnio materiałów ceramicznych, określanych jako przeworskie na zachód od zwartej strefy osadnictwa jej społeczności i jednocześnie lawinowy przyrost materiałów definiowanych jako jastorfskie, obecnych na wschód od tego kręgu kulturowego? Na ile wpływ na ich ukształtowanie mogło mieć oddziaływanie idące z kręgu kultury celtyckiej, czyli problem tzw. latenizacji? Te pytania stały się obecnie niezwykle aktualne, stanowiąc podstawę dla dalszych studiów nad rzeczoną problematyką i mamy nadzieję padną one także w trakcie przygotowywanego spotkania.

W drugiej odsłonie warsztatów pragniemy bowiem przyjrzeć się kolejnym grupom materiałów właściwym czasom III - I w. p.n.e., by zobaczyć na ich przykładzie jak wygląda tworzenie się owego nurtu ceramicznego właściwego środkowoeuropejskiemu młodszemu okresowi przedrzymskiemu. Chcielibyśmy skupić się obecnie przede wszystkim na tym, co w Polsce w ostatnich latach zwykło się określać mianem ceramiki kultury jastorfskiej. Porównując ją, tak pod względem technologicznym, jaki stylistycznym, przede wszystkim z zespołami pochodzącymi z macierzystych obszarów tego ugrupowania., spróbujemy odnaleźć zachodzące między nimi różnice i podobieństwa. Na podstawie tych obserwacji chcielibyśmy uzyskać wiedzę, czy istotnie w odniesieniu do zespołów ceramicznych pochodzących z Polski, Czech czy Rumunii mamy do czynienia z oddziaływaniami społeczności zamieszkujących zachodnią część Środkowej Europy? A jeśli tak, to czy wywodzą się one z jednej, czy może wielu stref szeroko pojętej cywilizacji jastorfskiej? Czy są oddziaływaniami pośrednimi czy bezpośrednimi? Być może uda nam się przy okazji odpowiedzieć, na ile materiały te nakładają/wykluczają się ze zjawiskiem definiowanym ceramicznie jako kultura przeworska? Chcielibyśmy w tym celu spojrzeć także na nowe metody postępowania z materiałem ceramicznym, w szczególności na interdyscyplinarne badania archeometryczne, które łącząc tradycyjne podejście archeologii z nowoczesnymi chemicznymi metodami analizy zabytków poszukują owego tzw. "odcisku palca", mogącego pomóc w ustaleniu pewnych cechy charakterystyczne dla garncarstwa archeologicznych jednostek kulturowo-chronologicznych młodszego okresu przedrzymskiego. Chcielibyśmy tym samym sprawdzić, na ile mogą być one pomocne przy odczytywaniu hetero/homogeniczności odkrywanych aktualnie zespołów. Nowe perspektywy badawcze niech będą motywem przewodnim naszego spotkania i przyświecają dyskusjom, które miejmy nadzieje przybliżą nas do poznania nie tylko garncarstwa, ale także rzeczywistego obrazu kulturowego Europy Środkowej ostatnich dwóch wieków starej ery.

Zapraszając do Poznania zachęcamy do przywiezienia materiału zabytkowego ilustrującego Państwa wystąpienia, by nasza dyskusja przybrała właściwy warsztatom, praktyczny wymiar.

Formularz rejestracji
Program warsztatów