prof. UAM dr hab.Piotr Chachlikowski

Foto

Specjalizacja i zainteresowania naukowe

Archeologia Europy Środkowo-Wschodniej, neolit, eneolit, przełom epok neolitu i brązu, archeologia surowców skalnych, archeogeologia Niżu Polskiego, pochodzenie i użytkowanie surowców skalnych na Niżu Polskim w pradziejach i we wczesnym średniowieczu, pradziejowa i wczesnośredniowieczna obrzędowość funeralna.

Aktualnie realizowane zadania badawcze:

  • Kopalnictwo eratycznych surowców litycznych na Niżu Polskim w pradziejach
  • Plejstoceńskie bruki morenowe. Lityczne eldorado pradziejowych kamieniarzy niżu
  • Bazalty wołyńskie. Studia nad identyfikacją złóż oraz recepcją surowca na Niżu Polskim w neolicie i wczesnej epoce brązu
  • Transwołyńskie szlaki dystrybucji surowca bazaltowego w pradziejach
  • Praktyki doboru surowca kamiennego według kryterium barwy w obrzędowości społeczności pradziejowych
  • Tzw. wielkie osady społeczności kultury pucharów lejkowatych na Niżu Polskim. Perspektywa doświadczeń kujawskich

Badania terenowe (archeologiczne, archeogeologiczne)

Początki moich spotkań z archeologią Niżu Polskiego (Kujaw) sięgają czasów licealnych. Będąc uczniem szkoły średniej brałem czynny udział w pracach wykopaliskowych osady z okresu wpływów rzymskich na stan. 28 w Konarach oraz osiedli późnoneolitycznych w Zarębowie, stan. 1. Zainteresowania archeologią Niżu kontynuowałem w trakcie studiów w ówczesnej Katedrze Archeologii UAM w Poznaniu, uczestnicząc aktywnie w badaniach terenowych - wykopaliskowych oraz prospekcjach powierzchniowych (Kujawy, Pomorze, Wielkopolska). Od początku lat 80-tych ubiegłego stulecia w związku z realizacją programu naukowo-badawczego Zakładu Prahistorii Polski oraz byłego Zespołu Badań Kujaw, skoordynowanego z ogólnopolskimi programami: resortowym (R.III.6., poźniej RP.III.35)  i centralnym ("Wisła"), moje zaangażowanie terenowe było skoncentrowane na eksploracji stanowisk z doby neoholoceńskiego odcinka epoki kamienia, które kontynuowałem w latach 90-tych XX w. i w pierwszej dekadzie XXI w. W trakcie realizacji terenowej tych prac uczestniczyłem (m.in. osiedla ludności KPL w Tarkowie, stan. 23 i 32, kurhan KPL w Podgaju, stan. 34, osada KAK w Przybranowie, stan. 10), jednakże głównie kierowałem badaniami kilkunastu stanowisk, spośród których trzeba wyeksponować wykopaliska: osiedli społeczności KPL na stan. 21 w Dąbrowie Biskupiej (w latach: 1978, 1980-1991), specjalistycznego osiedla kamieniarzy "pucharów lejkowatych" na stan. 16 w Nowym Dworze (w latach: 1988-1990) czy unikatowego stan.13 w Goszczewie, dokumentującego bezprecedensowe wówczas przejawy kopalnianej eksploatacji lokalnych zasobów kamieni eratycznych - polodowcowych bruków plejstoceńskich przez ludność "amfor kulistych". Wśród eksplorowanych przeze mnie wielu innych kujawskich stanowisk z doby neolitu oraz przełomu epok neolitu i brązu trzeba wymienić m.in. osiedla w Chlewiskach (stan. 31, 56), Kruszy Podlotowej (stan. 2), Dąbrowie Biskupiej (stan. 6, 7), Janinie (stan. 1, 2), Opatowicach (stan. 33), Podgaju (stan. 6A) i Tarkowie (stan. 31, 49). Równolegle prowadziłem liczne badania powierzchniowe - ogólnorozpoznawcze oraz weryfikacyjne (także w ramach ogólnopolskiej akcji "Archeologicznego Zdjęcia Polski"), z których na uwagę zasługuje wieloletnia lustracja stanowisk archeologicznych w rejonie późnoneolitycznej oraz "łużyckiej" koncentracji osadniczej obszaru zlewni środkowej Tążyny.
Od samego początku tzw. wielkich inwestycji budowlanych, realizowanych głównie w związku z budową gazociągu tranzytowego Jamał-Europa Zachodnia oraz budową autostrad i dróg ekspresowych, aktywnie uczestniczyłem w programie tzw. wyprzedzających archeologicznych badań ratowniczych. I tak, w ramach pierwszegp przedsięwzięcia, tj. budową gazociągu jamalskiego, kierowałem pracami archeologicznymi osiedli środkowoneolitycznych grup ludności KPL na stan. 56 w Strzelcach-Krzyżannie (w roku 1996), zajmującej się przypowierzchniowym kopalnictwem surowców skalnych spośród lokalnych bruków morenowych, a także wielokulturowych stanowisk w miejscowości Dziewa, stan. 14 (w roku 1995) i Kuczkowo, stan. 5 (w roku 1996), dokumentujących wielorakie (osadowe, obrzędowe) przejawy zasiedlenia, łączone z: wczesnym, środkowym i późnym neolitem, przełomem epok neolitu i brązu, kulturą łużycką, kulturą przeworską oraz z doby średniowiecza. Z kolei w ramach badań ratowniczych wyprzedzających inwestycje "drogowe" prowadziłem wielomiesięczne prace wykopaliskowe na wielokulturowych stanowiskach zagrożonych budową autostrady A1 (Juszkowo-Będzieszyn, woj. pomorskie, stan. 26 - w latach 1998-1999) oraz autostrady A2 (Białężyce, woj. wielkopolskie, stan. 1 - w 1997 r.), wreszcie drogi ekspresowej S3 (Chłopiny, woj. lubuskie, stan. 8 - w latach 2007-2008). Efekty wykopalisk ostatniego z wymienionych stanowisk wniosły kolejne źródłowe poświadczenia kopalnictwa niżowych surowców litycznych w pradziejach, którego początki na Niżu Polskim można łączyć z okresem schyłkowego paleolitu.
W nurt archeologicznych badań ratowniczych wpisują się również prowadzone przeze mnie (na zlecenie służb konserwatorskich) badania wczesnośredniowiecznej wielowarstwowej nekropolii w Mikorowie, woj. pomorskie, stan. 8 (w latach: 1999-2001), oraz badania archeologiczno-architektoniczne reliktów kościoła/-łów p.w. Św. Katarzyny w Bytowie, woj. pomorskie (w latach: 2001-2002), udokumentowanego odsłonięciem - nie odnotowanych w historiografii - wielokrotnych faz przebudowy bryły architektonicznej świątyni bytowskiej w dobie średniowiecza, późnego średniowiecza i w czasach nowożytnych.
Ponadto, w pierwszej dekadzie oraz w początkach drugiej dekady XXI w. uczestniczyłem w długookresowych terenowych konsultacjach eksperckich w zakresie archeogeologii surowców litycznych, odkrywanych w trakcie ratowniczych prac wykopaliskowych stanowisk położonych na trasie budowy autostrad A1 i A2 - m.in. w Wilenku (stan.16) i Torzymiu (stan. 10) na Ziemi Lubuskiej oraz w Grabkowie (stan. 8, 9, 10) na Kujawach, które znalazły swój wymierny efekt w postaci kilkunastu opracowań specjalistycznych odsłoniętego w trakcie wykopalisk materiału skalnego. Analogiczne interdyscyplinarne przedsięwzięcia badawcze - dotyczące rozpoznania struktury (asortymentu i frekwencji) eratycznych surowców skalnych, zrealizowałem (w latach 2007-2008) w rejonie późnoneolitycznego centrum osadniczego w Opatowicach (wzgórze Prokopiaka), pow. Radziejów Kuj., woj. kujawsko-pomorskie (w ramach projektu Nr N N109 208940 „Kontekst środowiskowy, gospodarczo-społeczny oraz komunikacyjno-obrzędowy późnoneolitycznego centrum osadniczego na Wzgórzu Prokopiaka. IV-III tysiąclecie przed Chrystusem).  W latach 2012-2013 byłem także jednym z głównych wykonawców projektu: "Nieinwazyjne wspomaganie AZP okolic Poznania", realizowanym w Instytucie Prahistorii UAM pod kierownictwem prof. dr hab. W. Rączkowskiego.
Wśród międzynarodowych terenowych przedsięwzięć badawczych wykonanych przeze mnie należy wymienić kierownictwo interdyscyplinarnego projektu badawczego: „Surowce mineralne zachodniej Ukrainy i ich recepcja wśród społeczności pradziejowych bałtyjsko-pontyjskiego Międzymorza”, w ramach którego przeprowadzono rozpoznanie wychodni surowca bazaltowego na Wołyniu (sierpień 2001 r.), a także kierownictwo strony polskiej wykopalisk kurhanu z doby wczesnej epoki brązu w Peczerze, ob. Winnica na Ukrainie, prowadzonych w ramach polsko-ukraińskiej Ekspedycji Wykopaliskowej „Ludy Morza” (wrzesień 2001 r.). Obydwa przedsięwzięcia realizowane były przez ówczesny Instytut Prahistorii UAM w Poznaniu oraz Narodową Akademię Nauk Ukrainy w Kijowie i Instytut Badań Naukowych Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki Republiki Ukrainy.


Staże naukowe (zagraniczne)

  • Katedra Geologii i Paleontologii, Katedra Archeologii Uniwersytetu im. T.G. Masaryka w Brnie (1998 r.)
  • Instytut Archeologii, Instytut Geologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie (2000 r.)

Projekty badawcze

  • Projekt interdyscyplinarny UAM P-17 Pochodzenie i użytkowanie surowców skalnych w świetle badań geologiczno-archeologicznych (1997) - główny wykonawca projektu (kierownik projektu: prof. dr hab. Janusz Skoczylas)
  • Projekt KBN Nr H01H 015 15 Pozyskiwanie i użytkowanie surowców skalnych w wytwórczości kamieniarskiej społeczeństw Kujaw w neolicie i wczesnej epoce brązu (1998-2000) - kierownik projektu
  • Projekt KBN Nr 5 H01H 003 20 Społeczeństwo i środowisko Pomorza środkowego w dobie recepcji chrześcijańskiego obrządku pogrzebowego. Perspektywa mikorowskiego mikroregionu osadniczego (2001-2004) - główny wykonawca projektu (kierownik projektu: prof. dr. hab. Hanna Kócka-Krenz)

Udział w konferencjach naukowych (wybór)

Poniższy rejestr nie uwzględnia kilkunastu referatów wygłoszonych na forum konferencji sprawozdawczych, zarówno "środowiskowych", jak i ogólnopolskich (m.in. w Bydgoszczy, Inowrocławiu, Lublinie, Poznaniu, Warszawie), podsumowujących wyniki corocznych archeologicznych sezonów wykopaliskowych obiektów archeologicznych, eksplorowanych m.in. w ramach wzmiankowanych wcześniej programów badawczych - resortowego (R.III.6., poźniej RP.III.35)  oraz centralnego ("Wisła w historii i kulturze Polski"), a także w ramach programów archeologicznych służb konserwatorskich (dawniej: PSOZ)
  • Konferencja naukowa Problemu R III 6, Słupsk 1983 (referat: Stosunki kulturowe społeczeństw Kujaw (kultury pucharów lejkowatych) z ludami południowo-wschodnimi i południowymi)
  • Konferencja naukowa "Kultura amfor kulistych w rejonie Kujaw", Inowrocław 1987 (dwa referaty:Z badań nad kamieniarstwem społeczności kultury amfor kulistych, oraz Badania osadnictwa kultury amfor kulistych w rejonie zlewni Tążyny, z J. Czebreszukiem)
  • Ogólnopolskie Seminarium "Studium konserwatorstwa archeologicznego", Poznań 1988 (referat: Metody badań osadnictwa neolitycznego w strefie gleb piaszczystych)
  • Sesja naukowa "Aktualne problemy badań archeologicznych na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej", Poznań 1991 (dwa referaty: Osiedla ludności kultury pucharów lejkowatych z pierwszej połowy III tys. p.n.e. w Dąbrowie Biskupiej, woj. bydgoskie, stan. 21, oraz Osiedle kamieniarzy kultury pucharów lejkowatych w Nowym Dworze, gm. Dąbrowa Biskupia, woj. bydgoskie, stan. 16)
  • Sympozjum naukowe "Archeologia polska w latach 1939-1989. Rozwój myśli i metod", Warszawa 1993 (referat: Studia petroarcheologiczne nad gospodarką surowcami kamiennymi w pradziejach ziem polskich)
  • VI Konferencja Sozologiczna, I Krajowe Seminarium Petroarcheologiczne "Użytkowanie surowców skalnych w początkach państwa polskiego", Poznań 1994 (referat: Geologia czy archeologia?. W sprawie modelu postępowania badawczego petroarcheologii)
  • Konferencja naukowa "Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej", Poznań 1994 (referat: Eksploatacja niekrzemiennych surowców skalnych na Niżu Polskim w neolicie. Kopalnia eratyków w Goszczewie, woj. włocławskie, stan. 13)
  • Konferencja naukowa " Badania archeologiczne na terenie woj. bydgoskiego", Bydgoszcz 1994 (dwa referaty: Badania osadnictwa społeczności kultury pucharów lejkowatych w rejonie Dąbrowy Biskupiej, w woj. bydgoskim, oraz O potrzebie konserwatorsko-archeologicznego programu badań na obszarze zlewni środkowej Tążyny)
  • Sympozjum międzynarodowe „Trzciniec” – system kulturowy czy interkulturowy proces?, Obrzycko 1997 (referat: Kamieniarstwo społeczeństw trzcinieckich w rejonie Kujaw)
  • Międzynarodowa Konferenscja Naukowa "Trade Routes and Pilgrimage Tracts as a Factor of Integration, Łódź 1998 (referat: The Early Agrarian Mechanismus of the Distribution of Raw Rock Materials, the European Perspective)
  • IV Funeralia Lednickie, "Popiół i kość", Ostrów Lednicki 2001 (referat: Przemiany obrzędowości pogrzebowej u ludności wiejskiej Pomorza środkowego w dobie recepcji eshatologii chrześcijańskiej. Mikorowo, woj. pomorskie, stan. 8)
  • XIII Sesja Pomorzoznawcza, Gdańsk 2001 (referat: Recepcja chrześcijańskiej obrzędowości sepulkralnej na Pomorzu środkowym w świetle badań cmentarzyska w Mikorowie, woj. pomorskie, stan. 8. Zarys stanu badań i perspektyw badawczych)
  • IV Międzynarodowe Seminarium Petroarcheologiczne, Wrocław 2007 (dwa referaty: Aktualny stan badań nad strukturą eratyków zalegających Niż Polski. Perspektywa kujawskiego mezoregionu osadniczego, oraz Pochodzenie i użytkowanie surowca fyllitowego na terenie ziem polskich w dobie wczesnego średniowiecza (IX-XII w.) w świetle badań petroarcheologicznych)
  • Konferencja naukowa "Etyka w archeologii i naukach zaprzyjaźnionych", Opole 2008 (referat: Pamięć o poświęconej ziemi - od "destrukcji" po sakralizację)
  • Międzynarodowa konferencja "Szlaki międzymorza: Bałtyk - Bug - Boh (od  III do połowy I tys. przed Chr.", Obrzycko 2008 (referat: Wołyńskie reminiscencje. Ze studiów nad identyfikacją i recepcją surowca bazaltowego w strefie circumbałtyckiego kręgu kulturowego)
  • Międzynarodowa konferencja "Badania archeologiczne w Polsce środkowowschodniej, na Polesiu i Wołyniu", Krzemionki 2009 (referat: Bazalty wołyńskie. Aktualny stan badań petroarcheologicznych nad identyfikacją złóż i szlakami dystrybucji)
  • IV Sympozjum Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej "Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym", Kórnik 2009 (referat: Pradziejowe kopalnictwo eratyków na Niżu Polskim w świetle badań archeologicznych)
  • XVII Sesja Pomorzoznawcza, Gdańsk 2009 (referat:Analiza funkcjolanla i chronologiczna monet z badań cmentarzyska oraz byłego kościoła p.w. Św. Katarzyny na Placu Garncarskim w Bytowie, woj. pomorskie, z A. Tabaką)
  • Międzynarodowa konferencja "Prehistoryczna kopalnia "Krzemionki Opatowskie" - Pomnik Historii, na tle problemów badań, ochrony i zagospodarowania pradziejowych kopalń krzemienia w Polsce i w Europie", Krzemionki 2013 (referat: Kopalnictwo eratycznych surowców litycznych w strefie wielkodolinnej Niżu Polskiego)
  • XXXII Międzynarodowa Konferencja "Badania archeologiczne w Polsce środkowowschodniej, zachodniej Białorusi i Ukrainie", Lublin 2016 (referat: Bazalty wołyńskie. Stan badań nad identyfikacją złóż oraz recepcją surowca w strefie Niżu Polskiego w pradziejach)
Członkostwo w organizacjach naukowych
  • Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne
  • Stowarzyszenie Archeologii Środowiskowej
  • Towarzystwo Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego
  • Komisja Archeologiczna Polskiej Akademii Nauk, O/Poznań (kadencja 2007-2010)
  • Komisja Źródłoznawcza ("Sekcja Petroarcheologiczna") Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN (konsultant Sekcji w początkach lat 90-tych XX w. - na zaproszenie koordynatora prof. dr hab. Włodzimierza Wojciechowskiego)
Prowadzone zajęcia dydaktyczne
(wykłady, ćwiczenia, seminaria, laboratoria i konwersatoria) dla studentów archeologii na Wydziale Historycznym UAM (I i II stopień)

Zajęcia kursowe
  • Podstawy Nauk o Ziemi - wykład dla studentów studiów I stopnia (licencjackich)
  • Archeologia Powszechna (Neolit) - ćwiczenia oraz konwersatorium dla studentów studiów I stopnia (licencjackich)
  • Wstęp do źródłoznawstwa (niekrzemienne surowce skalne) - laboratorium dla studentów studiów I stopnia (licencjackich)
Autorska oferta dydaktyczna

Pochodną realizowanych przeze mnie interdyscyplinarnych przedsięwzięć badawczych w studiach nad archeogeologią Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej (m.in.konstrukcji nowych norm metodycznych oraz analitycznych w zakresie systemowej identyfikacji źródłowych poświadczeń kamieniarstwa w pradziejach i we wczesnym średniowieczu; zróżnicowaniem asortymentowym oraz frekwencyjnym eratyków fennoskandzkich zalegających na Niżu Polskim wraz z oszacowaniem zasobów surowcowych areału młodoglacjalnego; niżowym kopalnictwem eratycznych surowców litycznych; zjawiskiem przejmowania i użytkowania surowców „importowanych”, tj. dalekosiężnego obiegu egzogennych surowców skalnych na obszar Niżu Polskiego w pradziejach i we wczesnym średniowieczu, a także uwzględniając dotychczasowe efekty badań nad rezerwuarem litycznym Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej),
jest poszerzenie oferty edukacyjnej Instytutu Archeologii UAM o następujące zajęcia:
  • Metody interpretacji źródeł przyrodniczych w archeologii (niekrzemienne surowce skalne) - laboratorrium dla studentów studiów II stopnia (magisterskich)
  • Archeogeologia Niżu Polskiego. Problem identyfikacji źródeł litycznych - wykład dla studentów studiów I stopnia (licencjackich)
  • Chorografia zasobów surowcowych Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej - konwersatorium dla studentów studiów II stopnia (magisterskich)
Wybrane publikacje

1990  Badania osadnictwa kultury amfor kulistych w rejonie zlewni rzeki Tążyny-Kanału Parchańskiego, [w:] A. Cofta-Broniewska (red.), Kultura amfor kulistych w rejonie Kujaw, Poznań, s. 355-396 (z J. Czebreszukiem).

1990  Stan badań nad kamieniarstwem społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach, [w:] A. Cofta-Broniewska (red.), Kultura amfor kulistych w rejonie Kujaw, Poznań, s. 225-274.

1991 Stone industry of the Globular Amphorae people in Kuiavia, [w:] A. Cofta-Broniewska (edit.), New Tendencies in studies of Globular Amphorae culture, Archaelogia Interregionalis 14, Warszawa-Kraków-Poznań, s. 155-200.

1991  Z badań nad chronologią późnego neolitu wschodniej częsci strefy wielkodolinnej Niżu, "Folia Praehistorica Posnaniensia", T. IV, s. 57-82. 

1992  Niekrzemionkowe surowce skalne w osadach ludności kultur neolitu i wczesnej epoki brązu w Dębach, gm. Dobre, woj. Włocławek, stanowisko 29, [w:] J. Czebreszuk, M. Szmyt, Osadnictwo neolityczne i wczesnobrazowe w Dębach, woj. włocławskie, stanowisko 29, Poznań, s. 167-186, 198-200, 216-217, 222-223, Ryc. 58-63.

1994  Geologia czy archeologia? Próba zarysu modelu postępowania badawczego petroarcheologii, [w:] J. Skoczylas (red.), Użytkowanie surowców skalnych w początkach państwa polskiego, Poznań, s. 79-90.

1994  Osiedla kultury pucharów lejkowatych w Podgaju woj. włocławskie, stanowisko 6A, Poznań.

1994 Późnoneolityczne wybierzysko surowców skał niekrzemiennych w miejscowości Goszczewo, gm. Aleksandrów Kujawski, woj. Włocławek, stanowisko 13, "Folia Praehistorica Posnaniensia", T. VI, s. 59-121.

1996  Ze studiów nad pochodzeniem i użytkowaniem surowców importowanych w wytwórczości kamieniarskiej społeczności wczesnorolniczych Kujaw, [w:] A. Kośko (red.), Z badań nad genezą regionalizmu kulturowego społeczeństw Kujkaw, Poznań-Kruszwica-Inowrocław, s. 121-153.

1997 Kamieniarstwo późnoneolitycznych społeczeństw Kujaw, Poznań, ss. 334.

1998  Wyroby kamienne z cmentarzyska ludności kultury przeworskiej w Inowrocławiu, stan, 58, [w:] A. Cofta-Broniewska, J. Bednarczyk, Miejsce obrzędowe z doby neolitu i schyłku starożytności w Inowrocławiu, st. 58, Poznań, 1998, s. 143 – 150.

2000 Kamieniarstwo społeczności kultur późnoneolitycznych, [w:] A. Kośko (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociagu tranzytowego, Tom III, Kujawy, cz. 4, Osadnictwo kultur późnoneolitycznych oraz interstadium epok neolitu i brązu: 3900-1400/1300 przed Chr., Poznań, s. 393-409, 605-606.

2001  Exploration of stone raw-materials in stone industry of late-neolithic communities of Lowland Poland. Prospects for further petroarchaelogical studies in the Kujawy region, "Przegląd Archeologiczny", t. 49, s. 17-34 (z J. Skoczylasem).

2001  Pochodzenie i użytkowanie surowców skalnych spoza Niżu Polskiego w neolicie i wczesnej epoce brązu na Kujawach, "Fontes Archaeologici Posnanienses", vol. 39, s. 163-190.

2001  Neolithic rock raw materials from the Kujawy region (Polish Lowland), "Slovak Geological Magazine", vol. 7, s. 381-392 (z J. Skoczylasem).

2004 Kamieniarstwo, [w:] J. Bednarczyk, L. Czerniak, A. Kośko (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego. Tom III, Kujawy, cz. 5. Osadnictwo społeczeństw kultury cyklu łużyckiego, Poznań, s. 433-440, 493 (z M. Ignaczakiem)..

2004  Wytwory kamienne z badań ratowniczych stanowisk na trasie gazociągu Mogilno-Włocławek, [w:] J. Bednarczyk, A. Kośko (red.), Od długiego domu najstarszych rolników do dworu staropolskiego, Poznań, s. 515-520.

2007  Przetwórstwo i użytkowanie surowców kamiennych, [w:] A. Kośko, M. Szmyt (red.), Opatowice - Wzgórze Prokopiaka. Tom II. Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej, Poznań, s. 207-221.

2007  Przetwórstwo i użytkowanie surowców kamiennych, [w:] A. Kośko, M. Szmyt (red.), Opatowice - Wzgórze Prokopiaka. Tom III. Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej, Poznań, s. 315-338.

2008  Grób społeczności kultury ceramiki sznurowej z Dąbrowy Biskupiej, stan. 21, pow. Inowrocław, woj. kujawsko-pomorskie, [w:] J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt (red.), Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin, Poznań, s. 31-69 (z J. Budziszewskim, J. Czebreszukiem, M. Winiarską-Kabacińską).

2010  Kamieniarstwo społeczności pradziejowych i wczesnośredniowiecznych Kotliny Kolskiej, [w:] J. Bednarczyk, J. Kabaciński, A. Kośko (red.), Osadnictwo Kotliny Kolskiej. Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2, Poznań, s. 617-626.

2013  Katalog zbiorów archeologicznych Stanisława Pijanowskiego, [w:] M. Krzepkowski, M. Kranc (red.), Zabytki archeologiczne ze zbirów inż. Stanisława Pijanowskiego z Głuchej Puszczy, Wągrowiec, s. 99-219 (z A. Dębskim, M. Krzepkowskim, A. Romńską, I. Sobkowiak-Tabaką).

2013  Surowce eratyczne w kamieniarstwie społeczeństw wczesnoagrarnych Niżu Polskiego (IV - III tys. przed Chr.), Poznań, ss.357.

2014  Charakterystyka surowcowa i typologiczno-technologiczna źródeł kamiennych, [w:] Ignaczak M., Romańska A., Osada kultury łużyckiej w Wilenku, gm. Szczaniec, woj. lubuskie, stan. 16 (AUT 49). Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2. Via Archaeologica Posnaniensis, t. 9, Poznań, s. 201-207.

2014  Użytkowanie surowców kamiennych, [w:] Dębski A., Wczesnośredniowieczna osada w Wilenku, gm. Szczaniec wraz z pozostałościami osadnictwa nowożytnego. Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2. Via Archaeologica Posnanienses, t. 10, Poznań, s. 109-130.

2016 Materiały kamienne, [w:] M. Szmyt (red.), Osadnictwo społeczności neolitycznych na stanowisku 2 w Janowicach, woj. kujawsko-pomorskie, Poznań, s. 331-344.

2017  Methodical concepts and assumptions underlying research methods for studies on the erratic raw material of the Polish Lowland (Niż Polski). Geology versus Archeology, [in:] D.H. Werra, M. Woźny (edits), Between history and archaeology. Papers in honor of Jacek Lech, Archaeopress, Oxford, s. 147-156.

2017  The erratic stone raw material reservoir in the Polish Lowland and its procurement and selection within the local late Neolithic societies. Choices between the “gift” from the glacial past and the Earth's natural resources of the “south”, [in:] P. Valde-Nowak, K. Sobczyk, M. Nowak, J. Źrałka (edits), Amici magistro et collegae suo - Ioanni Christopho Kozłowski dedicant, UJ, Kraków, s. 531-540.

2017  Mining of lithic erratic raw material in the Polish Lowland in pre-history – a precedent or common practice?, [in:] Nie tylko krzemienie - Not only flints, Łódź, s. 365-384 (w druku)